بازیهای کامپیوتری در چند دهه گذشته به یکی از مؤلفههای اصلی فرهنگ عامه تبدیل شدهاند و نقش بسیار مهمی در شکلدهی به جوانب مختلف زندگی اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی داشتهاند.
این بازیها با گسترش و نفوذ خود در میان اقشار مختلف جامعه، تأثیرات عمیقی بر هنر، رسانه، ارتباطات اجتماعی و حتی الگوهای رفتاری افراد گذاشتهاند. در ابتدا، بازیهای کامپیوتری به عنوان یک سرگرمی ساده و مختص به گروههای خاصی از افراد جوان و تکنولوژیدوست شناخته میشدند، اما با پیشرفت فناوری و تغییرات فرهنگی، این بازیها به یکی از پایههای اصلی سرگرمی و تعاملات اجتماعی در جهان تبدیل شدهاند.
نقش بازیها در فرهنگ عامه
نخستین تأثیر بازیهای کامپیوتری بر فرهنگ عامه، در حوزه هنر و رسانه قابل مشاهده است. بازیهای کامپیوتری نه تنها به عنوان یک شکل هنری مستقل شناخته میشوند، بلکه تأثیرات زیادی بر دیگر اشکال هنری مانند سینما، موسیقی و ادبیات داشتهاند.
بسیاری از بازیهای کامپیوتری با داستانهای پیچیده و گرافیکهای بینظیر، به یک نوع روایت هنری تبدیل شدهاند که توانستهاند مخاطبان گستردهای را جذب کنند. این بازیها با خلق دنیاهای مجازی زیبا و شخصیتهای بهیادماندنی، تأثیرات عمیقی بر فرهنگ بصری جامعه داشتهاند. همچنین، بسیاری از فیلمها و سریالهای تلویزیونی نیز از داستانها و عناصر بصری بازیهای کامپیوتری الهام گرفتهاند، که این خود نشاندهنده نفوذ عمیق این بازیها در رسانههای مختلف است.
در حوزه موسیقی نیز بازیهای کامپیوتری نقش برجستهای ایفا کردهاند. موسیقی بازیهای کامپیوتری، که اغلب به صورت ارکسترال و با کیفیت بالا تهیه میشود، به یکی از بخشهای مهم تجربه بازی تبدیل شده است. این موسیقیها نه تنها در هنگام بازی کردن مورد توجه قرار میگیرند، بلکه به صورت مستقل نیز گوش داده میشوند و حتی در کنسرتهای زنده نیز اجرا میشوند. این روند نشان میدهد که بازیهای کامپیوتری توانستهاند به یک بخش جداییناپذیر از فرهنگ موسیقی مدرن تبدیل شوند.
بازیهای کامپیوتری همچنین تأثیرات قابل توجهی بر ارتباطات اجتماعی و الگوهای رفتاری افراد داشتهاند. این بازیها با ایجاد پلتفرمهای چندنفره و آنلاین، فرصتهای جدیدی برای تعاملات اجتماعی و تشکیل جوامع مجازی فراهم کردهاند. افراد از سراسر جهان میتوانند در این بازیها با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، تیم تشکیل دهند و به رقابت بپردازند.
این نوع تعاملات اجتماعی، به ویژه در دوران پاندمی کرونا، که محدودیتهای فیزیکی بیشتری وجود داشت، اهمیت بیشتری پیدا کرد. بازیهای کامپیوتری به افراد کمک کردند تا احساس انزوا نکنند و از طریق این پلتفرمها با دوستان و خانواده خود در ارتباط باشند.
مسائل جنسیتی در بازیها
مسائل جنسیتی در بازیهای کامپیوتری یکی از موضوعات پیچیده و گاهاً مورد بحث در جامعه مدرن است. این مسائل معمولاً به دو شکل مطرح میشوند: تصویر زنان و مردان در بازیها و تأثیر آن بر تصویر و نگرش افراد جامعه، و همچنین حضور زنان و مردان در صنعت بازیسازی و ایجاد بازیها. در بسیاری از بازیها، تصویر زنان به عنوان شخصیتهای ضعیف، جذابیتمحور، وابسته به مردان یا تنها به عنوان جایزه برای شخصیت اصلی مرد ترسیم میشود، که این موضوع میتواند تصویر نادرستی از زنان ایجاد کند و نقش آنها را در جامعه تضعیف کند.
از سوی دیگر، مردان نیز در بعضی از بازیها به عنوان افراد قدرتمند، خودمرکز و خشن نشان داده میشوند که این نیز میتواند تصویر نادرستی از مردان ارائه دهد و باورهای ناسازگاری را ترویج کند.
علاوه بر این، حضور زنان در صنعت بازیسازی نیز موضوعی است که همچنان بحث و گفتگوهای زیادی را به همراه دارد. اغلب گزارش میشود که زنان در این صنعت با چالشهایی مانند تبعیض جنسیتی، کمبود فرصتهای شغلی و عدم اعتراف به دستاوردهایشان مواجه هستند. این مسائل باعث میشود تا تنوع و نقدپذیری در صنعت بازیسازی کاسته شده و بازیهای تولید شده بیشتر به تأیید و ترویج استریوتیپهای جنسیتی بپردازند.
اما در سالهای اخیر، تلاشهایی برای تغییر این وضعیت صورت گرفته و تعداد زیادی از زنان به عنوان بازیسازان، توسعهدهندگان و مدیران در این صنعت وارد شدهاند که این میتواند گام مهمی در جهت ایجاد تغییرات مثبت در مسائل جنسیتی در بازیهای کامپیوتری باشد.
طبق گفته سایت کاسپین به طور کلی، بازیهای کامپیوتری تأثیر زیادی بر تصویر و نگرش افراد در جوامع مختلف دارند. این تأثیرات میتواند مثبت یا منفی باشد و به نحوه نگاه کردن به جنسیت، نقش زنان و مردان در جامعه، و حتی ایدهها و ارزشهای فرهنگی و اجتماعی بستگی دارد. برای حل مسائل جنسیتی در بازیهای کامپیوتری، نیاز به توجه به چند نکته اساسی است:
- تنوع در شخصیتها: بازیهای کامپیوتری باید از تنوع در شخصیتها استفاده کنند و نشان دهنده زنان و مردان به عنوان شخصیتهای قدرتمند، هوشمند، مستقل و متنوع باشند. این کار میتواند به تقویت تصویر سالم و متعادلی از هر دو جنس کمک کند.
- اجتناب از استریوتیپهای جنسیتی: بازیها باید از استریوتیپهای جنسیتی خودداری کرده و تصاویر روایتکنندهای از زنان و مردان ارائه دهند که با تنوع و واقعیت جامعه سازگار باشند.
- ایجاد فضایی برای مشارکت زنان: صنعت بازیسازی باید فضایی را برای مشارکت فعال زنان در فرایند توسعه بازیها فراهم کند و از استعدادهای زنان در این زمینه حمایت کند.
- ترویج تنوع فرهنگی: بازیهای کامپیوتری باید از تنوع فرهنگی نیز حمایت کنند و به تأسی از فرهنگها و ارزشهای مختلف در جوامع جهانی کمک کنند.
با در نظر گرفتن این نکات، میتوان بازیهای کامپیوتری را به یک ابزار قدرتمند برای ایجاد تغییرات مثبت در مسائل جنسیتی و فرهنگی تبدیل کرد که میتواند به تغییر نگرش جامعه نسبت به جنسیت و تنوع فرهنگی کمک کند.
اصلاح و بهبود تصویر زنان و مردان در بازیهای کامپیوتری نه تنها به عنوان شخصیتهای بازی بلکه به عنوان اعضای صنعت بازیسازی نیز حیاتی است. افزایش تنوع در این صنعت و جذب نیروهای متنوع جنسیتی میتواند به ایجاد بازیهایی منعطفتر و جذابتر کمک کند که به تمامی اعضای جامعه مخاطب باشند. برنامههای آموزشی و حمایتی برای زنان علاقهمند به ورود به صنعت بازیسازی نیز میتواند از جمله راهکارهای مؤثر برای افزایش تنوع جنسیتی در این صنعت باشد.
همچنین، تأثیرگذاری بازیهای کامپیوتری بر نگرش جامعه نیز مورد توجه است. با توجه به تعداد زیاد بازیبازان و تأثیرات آنها بر اندیشهها و اعمال، این بازیها میتوانند به عنوان یک وسیله برای تغییر نگرشها و ارزشها در جامعه عمل کنند. بنابراین، بازیسازان و توسعهدهندگان با مسئولیتی بزرگ بر خود هستند تا از قدرت تأثیرگذاری بازیها بر جامعه به نحو مثبت و سازنده استفاده کنند و به ترویج تنوع، انصاف جنسیتی و فرهنگی کمک کنند.
